"Şəfiqə Axundova" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Şəfiqə Axundova
	Axundova Şəfiqə Qulam qızı
	Şəfiqə Axundova.
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	21 yanvar 1924
Doğum yeri	Nuxa (indiki Şəki), Nuxa qəzası, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	26 iyul 2013 (89 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Dəfn yeri	İkinci Fəxri xiyaban, Bakı, Azərbaycan
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Peşəsi	bəstəkar
Uşağı	Taleh Hacıyev
Atası	Qulam Axundov
Təhsili	• Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbi (1943–1944) • Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası, Boris Zeydmanın kompozisiya sinfi (1951–1956)
Mükafatları	;
Commonsda da Şəfiqə Axundova ilə əlaqəli mediafayllar var

Səhifəsinin 18:57, 6 avqust 2024 tarixinə olan son halı

Şəfiqə Axundova (1924–2013) — görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, Şərqdə opera yazmış ilk qadın bəstəkar.

Haqqında məlumatlar[redaktə | HTML redaktə]

21 yanvar 1924-cu il tarixdə Nuxada (indiki Şəki) anadan olub.

Təhsili[redaktə | HTML redaktə]

1943 – 1944-cü illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində,

1951 – 1956-cı illərdə isə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında – Boris Zeydmanın kompozisiya sinfində təhsil alıb.

Yaradıcılığı[redaktə | HTML redaktə]

1938-ci ildə – yeddinci sinifdə oxuyarkən, “Röya” və “Qəlbimiz” mahnılarını bəstələyib.

Nizami Gəncəvinin 800 illik yubileyi ərəfəsində isə “Nə gözəlsən” və “Ay nigar” romanslarını yazıb.

1944-cü ildə Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti ilə Azərbaycan SSR-in himninin yaradılması üçün keçirilən müsabiqədə iştirak edib və Azərbaycan SSR himnini Dövlət Filarmoniyasında dövlət komissiyası qarşısında ilk dəfə o, ifa edib.

Daha sonra “Balam”, “Sevgilim”, “Vətən məhəbbəti”, “Nə gözəlsən”, “Çiçək”, “Hind qızı”, “Nə gözəldir kəndimiz” və s. mahnılarını bəstələyib.

1948-ci ildə Moskvada keçirilən plenumda onun da vokal əsərləri ifa olunub.

Şəfiqə Axundova orkestr üçün “Cahanda”, “Mənim qəlbim”, “Sənin məhəbbətin”, “Qələbə bizimdir”, simfonik orkestr üçün “Nuxa rapsodiyası”, “Üç pyes”, “Qəzəl” (M.Rahimin sözlərinə) melodiyalarını, həmçinin, C.Cabarlının “Aydın”, B.Vahabzadənin “Vicdan”, H.Seyidbəylinin “Böyük ürək” tamaşalarının, “Ev bizim, sirr bizim” musiqili komediyasının musiqisini bəstələyib.

1972-ci ildə isə “Gəlin qayası” operasını yazıb (Süleyman Rəhimovun eyniadlı povestinin motivləri əsasında). Bu bütün Şərqdə qadın tərəfindən yazılmış ilk opera olub.

Təltif və mükafatları[redaktə | HTML redaktə]

“Şərəf Nişanı” ordeni, 1959;
Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi, 1973;
Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, 1998;
Şöhrət ordeni, 2004.

Digər[redaktə | HTML redaktə]

1920-ci illərin birinci yarısında bir müddət Azərbaycan K(b)P Nuxa qəza partiya komitəsinin məsul katibi vəzifəsində çalışmış Qulam Axundovun qızı, ilk azərbaycanlı qadın alim, pedaqoq Zümrüd Axundovanın bacısıdır.

Vəfatı[redaktə | HTML redaktə]

Həyatının son illərində Şəfiqə Axundovanın səhhəti xeyli pisləşmişdi. Ayaqlarında, nitqində və yemək qəbulunda problemlər yaranmışdı. 11 iyul 2013-cü il tarixdə Şəkidə olarkən səhhəti qəflətən daha da pisləşmiş, əvvəl Şəki Mərkəzi rayon Xəstəxanasının, sonra isə 1 saylı Bakı Şəhər Kliniki Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmiş, növbəti günlərdə vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, 26 iyul tarixdə saat 12 radələrində reanimasiya şöbəsində vəfat etmişdir. 27 iyul tarixdə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında təşkil olunmuş vida mərasimindən sonra İkinci Fəxri xiyabanda dəfn edilmişdir.

Ədəbiyyat[redaktə | HTML redaktə]

Məmmədov Ə., Xalıqov F. Axundova Şəfiqə // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. — 2 cilddə. — I cild. — Səhifələrin sayı: 582. — Səh.: 53-55. — 1.000 nüsx.
"Состоялась церемония прощания с композитором Шафигой Ахундовой" (русский). news.day.az. 27 июля 2013 16:07. 29 Jul 2013 - 23 Mar 2020 tarixində arxivləşdirilib.
"Şərqdə ilk opera bəstələyən qadın- Şəfiqə Axundova vəfat edib" (azərb.). www.bbc.com. 26 İyul 2013. 29 Mar 2020 tarixində arxivləşdirilib.
Ахундова, Шафига Гулам-кызы // Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание). — Версия 3.0. — М.: Бизнессофт, ИДДК, 2007.
Aytən Qiyas-Rüstəmova (April 14, 2009). "Unknown Azerbaijan...First female opera composer in the Orient - Shafiga Akhundova..." shekiazerbaijan.blogspot.com (English).
Axundova Şəfiqəı Qulam qızı // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası : ensiklopediya : [25 cilddə] (tiraj: 10 000; 608 s.). — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2009. —I c. — Səh. 223. — ISBN 978-9952-441-02-4.

Filmoqrafiya[redaktə | HTML redaktə]

Videolar[redaktə | HTML redaktə]

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
-[[Kateqoriya:Ş]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış musiqiçilər]]
+[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış musiqiçilər]]
 {{Musiqiçi
 | Adı                 = Şəfiqə Axundova
 | Orijinal adı        = Axundova Şəfiqə Qulam qızı
-| Şəkil               = Shafiqa Axundova.jpg
+| Şəkil               = Şəfiqə Axundova.png
-| Şəkil məlumat       = Şəfiqə Axundova, 2010-cu il
+| Şəkil məlumat       = Şəfiqə Axundova.
 | Şəkil ölçüsü        =
 | Fəaliyyəti          = ifaçı olmayan personal
@@ Sətir 10: / Sətir 10: @@
 | Ləqəblər            =
 | Doğum tarixi        = {{doğum tarixi|1924|1|21}}
-| Doğum yeri          = [[Nuxa]], [[Şəki qəzası]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}}
+| Doğum yeri          = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}}
 | Vəfatı              = {{vəfat tarixi və yaşı|2013|7|26|1924|1|21}}
 | Vəfat yeri          = Bakı, {{AZE}}
-| Dəfn yeri           = II Fəxri Xiyaban, Bakı, {{AZE}}
+| Dəfn yeri           = İkinci Fəxri xiyaban, Bakı, {{AZE}}
 | Vətəndaşlıq         = {{SSRİ}}→{{AZE}}
 | Mənşə               = azərbaycanlı
 | Musiqi aləti        =
 | Səs tembri          =
-| Təhsili             = Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası
+| Təhsili             = {{*}}Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbi (1943–1944)
+{{*}}Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası, Boris Zeydmanın kompozisiya sinfi (1951–1956)
 | Üslub               =
 | Peşəsi              = bəstəkar
 | Fəaliyyət illəri    =
-| Əlaqələri           =
+| Uşağı               = [[Taleh Hacıyev]]
 | Albom şirkəti       =
+| Atası               = [[Qulam Axundov]]
 | Veb saytı           =
-| Mükafatları         =  {{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|1998}} {{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1973}} {{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı}} <br/>{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2005}}{{"Şərəf Nişanı" ordeni|1959}} {{"Əmək veteranı" medalı}} {{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}
+| Mükafatları         =   {{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1973}}{{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|1998}}<br/>{{"Şərəf Nişanı" ordeni|1959}}{{"Əmək veteranı" medalı}}{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2005}}
 | imdb_id             =
 | İmzası              =
 | Commons             =  Shafiga Akhundova
 }}
-'''Şəfiqə Axundaova''' (Axundova Şəfiqə Qulam qızı; {{d.}}21 yanvar 1924-cü ildə, [[Nuxa]], [[Şəki qəzası]], AzSSR, ZSFSR, SSRİ – {{ö.}}26 iyul 2013-cü ildə, Bakı, Azərbaycan Respublikası) — azərbaycanlı bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (1998). Şərqdə opera yazmış ilk qadın bəstəkar<ref name="bbc"/>.
+'''Şəfiqə Axundova''' (1924–2013) — görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]], Şərqdə opera yazmış ilk qadın bəstəkar.
 == Haqqında məlumatlar ==
-yanvar 1924-cu il tarixdə Nuxada anadan olub. Atası tanınmış mədəniyyət xadimi Qulam Axundovun qızıdır<ref name="1news"/>.
+yanvar 1924-cu il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
 === Təhsili ===
-– 1944-cü illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi məktəbində ilk musiqi təhsilini alıb.
+– 1944-cü illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində,
--cı ildə təhsilini Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında davam etdirməyə başlayıb və Boris Zeydmanın sinfini bitirib<ref name="biography">{{Kitab3|başlıq=Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание)|hissə=Ахундова, Шафига Гулам-кызы|nəşr=Версия 3.0|yer=М.|nəşriyyat=Бизнессофт, ИДДК|il=2007}}</ref>.
+– 1956-cı illərdə isə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında –  Boris Zeydmanın kompozisiya sinfində təhsil alıb.
 === Yaradıcılığı ===
--ci ildə «[[:az:Gəlin qayası (opera)|Gəlin qayası]]» operasını yazıb (Süleyman Rəhimovun eyniadlı povestinin motivləri əsasında). Bu bütün Şərqdə qadın tərəfindən yazılmış ilk opera idi<ref name="bbc">[http://www.bbc.co.uk/azeri/azerbaijan/2013/07/130726_composer_first_opera.shtml Şərqdə ilk opera bəstələyən qadın- Şəfiqə Axundova vəfat edib]. // [[BBC]]. 26.07.2013 {{ref-az}}</ref>.
+-ci ildə – yeddinci sinifdə oxuyarkən, “Röya” və “Qəlbimiz” mahnılarını bəstələyib.
+Nizami Gəncəvinin 800 illik yubileyi ərəfəsində isə “Nə gözəlsən” və “Ay nigar” romanslarını yazıb.
+-cü ildə Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti ilə Azərbaycan SSR-in himninin yaradılması üçün keçirilən müsabiqədə iştirak edib və Azərbaycan SSR himnini Dövlət Filarmoniyasında dövlət komissiyası qarşısında ilk dəfə o, ifa edib.
+Daha sonra “Balam”, “Sevgilim”, “Vətən məhəbbəti”, “Nə gözəlsən”, “Çiçək”, “Hind qızı”, “Nə gözəldir kəndimiz” və s. mahnılarını bəstələyib.
+-ci ildə Moskvada keçirilən plenumda onun da vokal əsərləri ifa olunub.
+Şəfiqə Axundova orkestr üçün “Cahanda”, “Mənim qəlbim”, “Sənin məhəbbətin”, “Qələbə bizimdir”, simfonik orkestr üçün “Nuxa rapsodiyası”, “Üç pyes”, “Qəzəl” (M.Rahimin sözlərinə) melodiyalarını, həmçinin, C.Cabarlının “Aydın”, B.Vahabzadənin “Vicdan”, H.Seyidbəylinin “Böyük ürək” tamaşalarının, “Ev bizim, sirr bizim” musiqili komediyasının musiqisini bəstələyib.
+-ci ildə isə [[:az:Gəlin qayası (opera)|“Gəlin qayası”]] operasını yazıb (Süleyman Rəhimovun eyniadlı povestinin motivləri əsasında). Bu bütün Şərqdə qadın tərəfindən yazılmış ilk opera olub.
+=== Təltif və mükafatları ===
+* [["Şərəf Nişanı" ordeni|“Şərəf Nişanı” ordeni]], 1959;
+* [[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]], 1973;
+* [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]], 1998;
+* [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|Şöhrət ordeni]], 2004.
+=== Digər ===
+-ci illərin birinci yarısında bir müddət Azərbaycan {{K(b)P}} [[Nuxa qəzası|Nuxa qəza]] [[Azərbaycan KP Şəki şəhər partiya komitəsinin birinci katibləri|partiya komitəsinin məsul katibi]] vəzifəsində çalışmış [[Qulam Axundov|Qulam Axundovun]] qızı, ilk azərbaycanlı qadın alim, pedaqoq [[Zümrüd Axundova|Zümrüd Axundovanın]] bacısıdır.
 === Vəfatı ===
-Həyatının son illərində Şəfiqə Axundovanın səhhəti xeyli pisləşmişdi. Ayaqlarında, nitqində və yemək qəbulunda problemlər yaranmışdı. 11-iyul 2013-cü il tarixdə Şəkidə olarkən səhhəti qəflətən pisləşdiyindən əvvəl Şəki Mərkəzi rayon Xəstəxanasının xəstəxanasının, sonra isə 1 saylı Bakı Şəhər Kliniki Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmiş, vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, 26 iyul tarixdə saat 12 radələrində reanimasiya şöbəsində dünyasını dəyişmişdir. 27 iyul tarixdə Rəşid Behbudov adına Mahnı teatrında təşkil olunmuş vida mərasimindən sonra Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir<ref>[http://news.day.az/society/418498.html Состоялась церемония прощания с композитором Шафигой Ахундовой]</ref>.
+Həyatının son illərində Şəfiqə Axundovanın səhhəti xeyli pisləşmişdi. Ayaqlarında, nitqində və yemək qəbulunda problemlər yaranmışdı. 11 iyul 2013-cü il tarixdə Şəkidə olarkən səhhəti qəflətən daha da pisləşmiş, əvvəl Şəki Mərkəzi rayon Xəstəxanasının, sonra isə 1 saylı Bakı Şəhər Kliniki Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmiş, növbəti günlərdə vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, 26 iyul tarixdə saat 12 radələrində reanimasiya şöbəsində vəfat etmişdir. 27 iyul tarixdə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında təşkil olunmuş vida mərasimindən sonra İkinci Fəxri xiyabanda dəfn edilmişdir.
-=== Təltif və mükafatları ===
+== Ədəbiyyat ==
-* [["Şərəf Nişanı" ordeni|“Şərəf Nişanı” ordeni]], 1959.
+# {{ŞAZ|1|53-55}}
-* [[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]], 1973<ref name="biography"/>.
+# {{cite news |last= |first= |title=Состоялась церемония прощания с композитором Шафигой Ахундовой |date=27 июля 2013 16:07 |publisher=news.day.az |work= |location= |url=https://news.day.az/society/418498.html|language=ru |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200323232244/https://news.day.az/society/418498.html |archivedate=29 Jul 2013 - 23 Mar 2020 }}
-* [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]], 1998.
+# {{cite news |last= |first= |title=Şərqdə ilk opera bəstələyən qadın- Şəfiqə Axundova vəfat edib |date= 26 İyul 2013|publisher=www.bbc.com |work= |location= |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/07/130726_composer_first_opera.shtml |language=az |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200329025402/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/07/130726_composer_first_opera.shtml |archivedate= 29 Mar 2020}}
-* [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|Şöhrət ordeni]], 2004<ref name="1news">[http://1news.az/culture/20130726125758859.html Скончалась композитор Шафига Ахундова.]</ref>.
+# {{Kitab3|başlıq=Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание)|hissə=Ахундова, Шафига Гулам-кызы|nəşr=Версия 3.0|yer=М.|nəşriyyat=Бизнессофт, ИДДК|il=2007}}
+# {{cite web |url=https://shekiazerbaijan.blogspot.com/2009/04/unknown-azerbaijanfirst-female-opera.html |title=Unknown Azerbaijan...First female opera composer in the Orient - Shafiga Akhundova... |author=[[Aytən Rustəmova|Aytən Qiyas-Rüstəmova]] |date=April 14, 2009 |website=shekiazerbaijan.blogspot.com |publisher= |language=en |accessdate= |archiveurl = |archivedate = }}
+# {{AME|1|223|Axundova Şəfiqəı Qulam qızı}}
+== Filmoqrafiya==
+* [[:az:Azərbaycan elləri (film, 1976)|Azərbaycan elləri (film, 1976)]];
+* [[:az:Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)|Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)]];
+* [[:az:Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)|Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)]].
-== Filmoqrafiya ==
+=== Videolar===
-# [[:az:Azərbaycan elləri (film, 1976)|Azərbaycan elləri (film, 1976)]].
+<youtube width="300" height="180">I89NyU42ofE</youtube>
-# [[:az:Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)|Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)]].
-# [[:az:Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)|Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)]].
-== İstinadlar ==
+{{Yoxlanılmış məqalə}}
-{{İstinad siyahısı}}
 [[ar:شفيقا أخوندوفا]][[az:Şəfiqə Axundova]][[en:Shafiga Akhundova]][[es:Shafiga Akhundova]][[fa:شفیقه آخوندوا]][[hy:Շաֆիղա Ախունդովա]][[ru:Ахундова, Шафига Гулам кызы]][[tr:Şefika Ahundova]][[uk:Шафіга Гулам кизи Ахундова]]