Xan məscidi

məscid
Xan məscidi
Xan məscidi və Xan qəbiristanlığı
Ölkə	Azərbaycan
Şəhər	Şəki
Məzhəb	sünni
Banisi	Məhəmmədhüseyn xan
İlk xatırlanma	1769/1790
Tikinti	???—1769/1790
Material	çay daşı, kərpic
Koordinatlar	41°12′09″N 47°11′30″E

Xan məscidini hicri 1183 (1769/70)-ci ildə Şəki xanı Məhəmmədhüseyn xan tikdirib. Məscid əvvəlcə “I Cümə məscidi” adlanıb. Məscidin şərq tərəfindəki torpaq sahəsində Şəki Xan qəbristanlığı yerləşir. Salman Mümtazın şəhadətinə görə, Məhəmmədhüseyn xanın özü məscidin “mehrabı içində” dəfn edilib.

Şəki Xan məscidi

14 aprel 1853-cü il tarixdə (digər mənbələrdə – maddeyi-tarixlərdə, 1842/1843) Nuxa bazarı ilə birlidə yanmışdır. Mustafa ağa Şəkixanovun yazdığına görə, o vaxt bazar və Cümə məscidi ilə yanaşı, məscid ətrafındakı evlər də yanğına məruz qalmışdır. Yanğından sonra Mustafa ağanın atası Kərim ağa Şəkixanov, bu məscidi bərpa etdirməyə başlamış, lakin bəzi yerlərini, – minarənin başını, pilləkənlərini və yanğına məruz qalmış digər yerlərini bərpa və təmir etdirməyə onun ömrü çatmamışdır (Hal-hazırda məscidin arxasına diqqətlə baxdıqda görmək olar ki, vaxtilə məscidin pəncərələri indikindən xeyli kiçik olubmuş, sonra onların yeri hörülərək, daha geniş pəncərələr açılmışdır. Mümkündür ki, bu iş, məhz yanğından sonra edilmişdir).

XX əsrin 90-cı illərində məscid “Azəri” adlanan qeyri-leqal dini birliyinə verilmişdir. 30 ilə yaxın müddət ərzində onlar məscidi daima bağlı saxlamış, hətta Mədəniyyət şöbəsi tərəfindən məscidin divarına “Bura dövlət tərəfindən qorunur” lövhəsinin vurulmasına belə imkan verməmişdirlər. 2009-cu ildə Şəki Şəhər Mədəniyyət Şöbəsi məhkəməyə müraciət etsə də, məhkəmə məscidin qeyri-leqal “Azəri” dini icması tərəfindən boşaldılmasına qərar versə də bu qərarın icrası yalnız 2019-cu ildə mümkün olub.

Həmçinin bax

• Xan qəbiristanlığı

İstifadə edilmiş mənbələr

• Məhəmmədhüseyn xan Müştaq. Bakı. 1925
• Ədalət. Tahirzadə. Şəkinin tarixi qaynaqlarda
• Azadlıq Radiosu, «Xan məscidi» ətrafında çəkişmə
• A.Məmmədov. Ədalət Tahirzadənin "Şəkinin tarixi qaynaqlarda" kitabı