"Şəfiqə Axundova" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Şəfiqə Axundova
	Axundova Şəfiqə Qulam qızı
	Şəfiqə Axundova.
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	21 yanvar 1924
Doğum yeri	Nuxa (indiki Şəki), Nuxa qəzası, Azərbaycan SSR, ZSFSR, SSRİ
Vəfat tarixi	26 iyul 2013 (89 yaşında)
Vəfat yeri	Bakı, Azərbaycan
Dəfn yeri	İkinci Fəxri Xiyaban, Bakı, Azərbaycan
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Peşəsi	bəstəkar
Atası	Qulam Axundov
Təhsili	• Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində (1943–1944) • Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası, Boris Zeydmanın kompozisiya sinfi (1951–1956)
Mükafatları	;
Commonsda da Şəfiqə Axundova ilə əlaqəli mediafayllar var

Səhifəsinin 13:53, 21 yanvar 2024 tarixinə olan son halı

Şəfiqə Axundova (1924–2013) — görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, Şərqdə opera yazmış ilk qadın bəstəkar.

Haqqında məlumatlar

21 yanvar 1924-cu il tarixdə Nuxada (indiki Şəki) anadan olub.

Təhsili

1943 – 1944-cü illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində,

1951 – 1956-cı illərdə isə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında – Boris Zeydmanın kompozisiya sinfində təhsil alıb.

Yaradıcılığı

1938-ci ildə – yeddinci sinifdə oxuyarkən, “Röya” və “Qəlbimiz” mahnılarını bəstələyib.

Nizami Gəncəvinin 800 illik yubileyi ərəfəsində isə “Nə gözəlsən” və “Ay nigar” romanslarını yazıb.

1944-cü ildə Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti ilə Azərbaycan SSR-in himninin yaradılması üçün keçirilən müsabiqədə iştirak edib və Azərbaycan SSR himnini Dövlət Filarmoniyasında dövlət komissiyası qarşısında ilk dəfə o, ifa edib.

Daha sonra “Balam”, “Sevgilim”, “Vətən məhəbbəti”, “Nə gözəlsən”, “Çiçək”, “Hind qızı”, “Nə gözəldir kəndimiz” və s. mahnılarını bəstələyib.

1948-ci ildə Moskvada keçirilən plenumda onun da vokal əsərləri ifa olunub.

Şəfiqə Axundova orkestr üçün “Cahanda”, “Mənim qəlbim”, “Sənin məhəbbətin”, “Qələbə bizimdir”, simfonik orkestr üçün “Nuxa rapsodiyası”, “Üç pyes”, “Qəzəl” (M.Rahimin sözlərinə) melodiyalarını, həmçinin, C.Cabarlının “Aydın”, B.Vahabzadənin “Vicdan”, H.Seyidbəylinin “Böyük ürək” tamaşalarının, “Ev bizim, sirr bizim” musiqili komediyasının musiqisini bəstələyib.

1972-ci ildə isə “Gəlin qayası” operasını yazıb (Süleyman Rəhimovun eyniadlı povestinin motivləri əsasında). Bu bütün Şərqdə qadın tərəfindən yazılmış ilk opera olub.

Təltif və mükafatları

“Şərəf Nişanı” ordeni, 1959;
Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi, 1973;
Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, 1998;
Şöhrət ordeni, 2004.

Digər

1920-ci illərin birinci yarısında bir müddət Azərbaycan K(b)P Nuxa qəza partiya komitəsinin məsul katibi vəzifəsində çalışmış Qulam Axundovun qızı, ilk azərbaycanlı qadın alim, pedaqoq Zümrüd Axundovanın bacısıdır.

Vəfatı

Həyatının son illərində Şəfiqə Axundovanın səhhəti xeyli pisləşmişdi. Ayaqlarında, nitqində və yemək qəbulunda problemlər yaranmışdı. 11 iyul 2013-cü il tarixdə Şəkidə olarkən səhhəti qəflətən daha da pisləşmiş, əvvəl Şəki Mərkəzi rayon Xəstəxanasının, sonra isə 1 saylı Bakı Şəhər Kliniki Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmiş, növbəti günlərdə vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, 26 iyul tarixdə saat 12 radələrində reanimasiya şöbəsində vəfat etmişdir. 27 iyul tarixdə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında təşkil olunmuş vida mərasimindən sonra İkinci Fəxri xiyabanda dəfn edilmişdir.

Ədəbiyyat

Məmmədov Ə., Xalıqov F. Axundova Şəfiqə // Şəki: Alim və ziyalılar. — Bakı: Bakı Universiteti Nəşriyyatı, 2002. — 2 cilddə. — I cild. — Səhifələrin sayı: 582. — Səh.: 53-55. — 1.000 nüsx.
"Состоялась церемония прощания с композитором Шафигой Ахундовой" (русский). news.day.az. 27 июля 2013 16:07. 29 Jul 2013 - 23 Mar 2020 tarixində arxivləşdirilib.
"Şərqdə ilk opera bəstələyən qadın- Şəfiqə Axundova vəfat edib" (azərb.). www.bbc.com. 26 İyul 2013. 29 Mar 2020 tarixində arxivləşdirilib.
Ахундова, Шафига Гулам-кызы // Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание). — Версия 3.0. — М.: Бизнессофт, ИДДК, 2007.
Aytən Qiyas-Rüstəmova (April 14, 2009). "Unknown Azerbaijan...First female opera composer in the Orient - Shafiga Akhundova..." shekiazerbaijan.blogspot.com (English).
Axundova Şəfiqəı Qulam qızı // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası : ensiklopediya : [25 cilddə] (tiraj: 10 000; 608 s.). — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2009. —I c. — Səh. 223. — ISBN 978-9952-441-02-4.

Filmoqrafiya

@@ Sətir 1: / Sətir 1: @@
-[[Kateqoriya:Ş]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış musiqiçilər]]
+[[Kateqoriya:{{padleft:|1|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəxslər (familiya sırası ilə)|{{Əvvəlcə familiya|{{PAGENAME}}}}]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış görkəmli şəxslər]][[Kateqoriya:Şəkidən çıxmış musiqiçilər]]
 {{Musiqiçi
 | Adı                 = Şəfiqə Axundova
-| Orijinal adı        =
+| Orijinal adı        = Axundova Şəfiqə Qulam qızı
-| Şəkil               = Shafiqa Axundova.jpg
+| Şəkil               = Şəfiqə Axundova.png
-| Şəkil məlumat       = Şəfiqə Axundova, 2010-cu il
+| Şəkil məlumat       = Şəfiqə Axundova.
 | Şəkil ölçüsü        =
 | Fəaliyyəti          = ifaçı olmayan personal
@@ Sətir 10: / Sətir 10: @@
 | Ləqəblər            =
 | Doğum tarixi        = {{doğum tarixi|1924|1|21}}
-| Doğum yeri          = [[Nuxa]], [[Şəki qəzası]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}}
+| Doğum yeri          = [[Nuxa]] (indiki Şəki), [[Nuxa qəzası]], {{AzSSR}}, {{ZSFSR}}, {{SSRİ}}
 | Vəfatı              = {{vəfat tarixi və yaşı|2013|7|26|1924|1|21}}
-| Vəfat yeri          = [[Şəki]], {{AZE}}
+| Vəfat yeri          = Bakı, {{AZE}}
-| Dəfn yeri           = II Fəxri Xiyaban, Bakı, {{AZE}}
+| Dəfn yeri           = İkinci Fəxri Xiyaban, Bakı, {{AZE}}
 | Vətəndaşlıq         = {{SSRİ}}→{{AZE}}
 | Mənşə               = azərbaycanlı
 | Musiqi aləti        =
 | Səs tembri          =
-| Təhsili             = Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası
+| Təhsili             = {{*}}Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində (1943–1944)
+{{*}}Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası, Boris Zeydmanın kompozisiya sinfi (1951–1956)
 | Üslub               =
 | Peşəsi              = bəstəkar
 | Fəaliyyət illəri    =
 | Əlaqələri           =
 | Albom şirkəti       =
+| Atası               = [[Qulam Axundov]]
 | Veb saytı           =
-| Mükafatları         =  {{"Şərəf Nişanı" ordeni}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2004}}{{"Əmək veteranı" medalı}}{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}<br/>{{Azərbaycan SSR dövlət mükafatı}}
+| Mükafatları         =   {{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1973}}{{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|1998}}<br/>{{"Şərəf Nişanı" ordeni|1959}}{{"Əmək veteranı" medalı}}{{Vladimir İliç Leninin anadan olmasının 100 illiyi ilə əlaqədar yubiley medalı}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2005}}
 | imdb_id             =
 | İmzası              =
 | Commons             =  Shafiga Akhundova
 }}
+'''Şəfiqə Axundova''' (1924–2013) — görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]], Şərqdə opera yazmış ilk qadın bəstəkar.
-'''Şəfiqə Qulam qızı Axundova'''  — Şərqdə ilk opera yazan qadın bəstəkar, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1973), Azərbaycan Respublikasının xalq artisti (1998).
+== Haqqında məlumatlar ==
+yanvar 1924-cu il tarixdə [[Nuxa|Nuxada]] (indiki Şəki) anadan olub.
-== Həyatı ==
+=== Təhsili ===
-Şəfiqə Axundova 1924-cü ildə Nuxa (Şəki) şəhərində anadan olub. 1943-1944-cü illərdə A.Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində oxuyarkən Üzeyir Hacıbəyovdan dərs alıb. 1956-cı ildə Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasını bəstəkarlıq ixtisası üzrə B. Zeydmanın sinfini bitirib. 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının xalq artisti adına layiq görülüb. 2004-cü ildə isə "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilib.<ref>[http://www.iqtisadiyyat.com/test/print.php?id=1236343366&archive=1236849650 Onlarla qürur duyuruq]</ref>
+– 1944-cü illərdə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Məktəbində,
-O, 1972-ci ildə "Gəlin qayası" operasını yazmaqla Şərqin ilk opera yazan qadın bəstəkarı olmuşdur. Şəfiqə xanım həm də bir sıra gözəl mahnıların ("Leyla", "Bəxtiyar ellər" və s.), “Ev bizim, sirr bizim” operettasının (1965), simli kvartet üçün pyeslərin, dramatik teatr üçün "Aydın", "Əlvida Hindistan!", "Nə üçün yaşayırsan?" və s. tamaşaların, "Təlxəyin nağılı", "Dovşanın ad günü" və s. kimi uşaq tamaşalarının musiqisinin müəllifidir. Onun Azərbaycan şairlərinin şerlərinə bəstələdiyi gözəl lirik mahnıları və romansları xalq arasında çox məşhurdur.
+– 1956-cı illərdə isə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında –  Boris Zeydmanın kompozisiya sinfində təhsil alıb.
-Bəstəkar mahnı yazmaq ilə kifayətlənməyib mürəkkəb, eləcə də çətin bir janra müraciət edib və Şərqdə ilk opera yazan qadın kimi tarixə düşüb. 1971-ci ildə “Gəlin qayası” operası ilə musiqisevərləri valeh edib.
+=== Yaradıcılığı ===
+-ci ildə – yeddinci sinifdə oxuyarkən, “Röya” və “Qəlbimiz” mahnılarını bəstələyib.
-iyul 2013-cü ildə vəfat etmişdir<ref>[http://www.ann.az/az/159756/sefiqe-axundova-dnyasn-deyisdi/ Şəfiqə Axundova dünyasını dəyişdi]</ref>.
+Nizami Gəncəvinin 800 illik yubileyi ərəfəsində isə “Nə gözəlsən” və “Ay nigar” romanslarını yazıb.
-== Əsərləri ==
+-cü ildə Üzeyir Hacıbəyovun məsləhəti ilə Azərbaycan SSR-in himninin yaradılması üçün keçirilən müsabiqədə iştirak edib və Azərbaycan SSR himnini Dövlət Filarmoniyasında dövlət komissiyası qarşısında ilk dəfə o, ifa edib.
-*“Gəlin qayası” operası;
-*“Ev bizim, sirr bizim” operettası;
-*BSO üçün süitalar;
-*Xor üçün silsilələr;
-*300-ə yaxın mahnı və romans.
-== İstinadlar ==
+Daha sonra “Balam”, “Sevgilim”, “Vətən məhəbbəti”, “Nə gözəlsən”, “Çiçək”, “Hind qızı”, “Nə gözəldir kəndimiz” və s. mahnılarını bəstələyib.
-{{İstinad siyahısı}}
-== Filmoqrafiya ==
+-ci ildə Moskvada keçirilən plenumda onun da vokal əsərləri ifa olunub.
-# [[:az:Azərbaycan elləri (film, 1976)|Azərbaycan elləri (film, 1976)]].
-# [[:az:Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)|Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)]].
+Şəfiqə Axundova orkestr üçün “Cahanda”, “Mənim qəlbim”, “Sənin məhəbbətin”, “Qələbə bizimdir”, simfonik orkestr üçün “Nuxa rapsodiyası”, “Üç pyes”, “Qəzəl” (M.Rahimin sözlərinə) melodiyalarını, həmçinin, C.Cabarlının “Aydın”, B.Vahabzadənin “Vicdan”, H.Seyidbəylinin “Böyük ürək” tamaşalarının, “Ev bizim, sirr bizim” musiqili komediyasının musiqisini bəstələyib.
-# [[:az:Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)|Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)]].
+-ci ildə isə [[:az:Gəlin qayası (opera)|“Gəlin qayası”]] operasını yazıb (Süleyman Rəhimovun eyniadlı povestinin motivləri əsasında). Bu bütün Şərqdə qadın tərəfindən yazılmış ilk opera olub.
+=== Təltif və mükafatları ===
+* [["Şərəf Nişanı" ordeni|“Şərəf Nişanı” ordeni]], 1959;
+* [[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]], 1973;
+* [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]], 1998;
+* [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|Şöhrət ordeni]], 2004.
+=== Digər ===
+-ci illərin birinci yarısında bir müddət Azərbaycan {{K(b)P}} [[Nuxa qəzası|Nuxa qəza]] [[Azərbaycan KP Şəki şəhər partiya komitəsinin birinci katibləri|partiya komitəsinin məsul katibi]] vəzifəsində çalışmış [[Qulam Axundov|Qulam Axundovun]] qızı, ilk azərbaycanlı qadın alim, pedaqoq [[Zümrüd Axundova|Zümrüd Axundovanın]] bacısıdır.
+=== Vəfatı ===
+Həyatının son illərində Şəfiqə Axundovanın səhhəti xeyli pisləşmişdi. Ayaqlarında, nitqində və yemək qəbulunda problemlər yaranmışdı. 11 iyul 2013-cü il tarixdə Şəkidə olarkən səhhəti qəflətən daha da pisləşmiş, əvvəl Şəki Mərkəzi rayon Xəstəxanasının, sonra isə 1 saylı Bakı Şəhər Kliniki Xəstəxanasının reanimasiya şöbəsinə yerləşdirilmiş, növbəti günlərdə vəziyyəti bir qədər yaxşılaşsa da, 26 iyul tarixdə saat 12 radələrində reanimasiya şöbəsində vəfat etmişdir. 27 iyul tarixdə Rəşid Behbudov adına Mahnı Teatrında təşkil olunmuş vida mərasimindən sonra İkinci Fəxri xiyabanda dəfn edilmişdir.
 == Ədəbiyyat ==
-* Cəfərov, N. Onun üçün nəğmə həyat idi: Şəfiqə Axundova – 90 //Azərbaycan.- 2014.- 10 aprel.- S.10.
+# {{ŞAZ|1|53-55}}
-* Musiqidə yaşanan ömür: Unudulmaz bəstəkar Şəfiqə Axundovanın 90 illiyi qeyd edilib: [Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında] //Mədəniyyət.- 2014.- 11 aprel.- S. 3.
+# {{cite news |last= |first= |title=Состоялась церемония прощания с композитором Шафигой Ахундовой |date=27 июля 2013 16:07 |publisher=news.day.az |work= |location= |url=https://news.day.az/society/418498.html|language=ru |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200323232244/https://news.day.az/society/418498.html |archivedate=29 Jul 2013 - 23 Mar 2020 }}
-* Şəfiqə Axundova – 90: [bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadiminin yubileyi münasibətilə] //Mədəni həyat.- 2014.- № 2.- S.25.
+# {{cite news |last= |first= |title=Şərqdə ilk opera bəstələyən qadın- Şəfiqə Axundova vəfat edib |date= 26 İyul 2013|publisher=www.bbc.com |work= |location= |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/07/130726_composer_first_opera.shtml |language=az |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200329025402/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2013/07/130726_composer_first_opera.shtml |archivedate= 29 Mar 2020}}
-* Tofiq, H. Şəfiqə Axundovanın 90 illik yubileyi qeyd edilib: [M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında] //Azad Azərbaycan.- 2014.- 11 aprel.- S.5.; Palitra.- 2014.-11 aprel.-S.13.; Şərq.- 2014.-11 aprel.-S.14.
+# {{Kitab3|başlıq=Большая русская биографическая энциклопедия (электронное издание)|hissə=Ахундова, Шафига Гулам-кызы|nəşr=Версия 3.0|yer=М.|nəşriyyat=Бизнессофт, ИДДК|il=2007}}
+# {{cite web |url=https://shekiazerbaijan.blogspot.com/2009/04/unknown-azerbaijanfirst-female-opera.html |title=Unknown Azerbaijan...First female opera composer in the Orient - Shafiga Akhundova... |author=[[Aytən Rustəmova|Aytən Qiyas-Rüstəmova]] |date=April 14, 2009 |website=shekiazerbaijan.blogspot.com |publisher= |language=en |accessdate= |archiveurl = |archivedate = }}
+# {{AME|1|223|Axundova Şəfiqəı Qulam qızı}}
+== Filmoqrafiya==
+* [[:az:Azərbaycan elləri (film, 1976)|Azərbaycan elləri (film, 1976)]];
+* [[:az:Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)|Mənim atam Əliövsət Sadıqov (film, 2007)]];
+* [[:az:Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)|Bəstəkar Şəfiqə Axundova (film, 2012)]].
-== Xarici keçidlər ==
+{{Yoxlanılmış məqalə}}
-* [http://composers.musigi-dunya.az/az/composers_a.html#shafiqa Şəfiqə Axundova]
-* [http://www.azadliq.org/content/article/25060185.html Azadlıq radiosu - Şəfiqə Axundova ilə vida mərasimi]
-* [http://xeberle.com/az/view/19775/azerbaycan-tarixinde-iz-qoyan-qadnlar-siyahi/? Azərbaycan tarixində iz qoyan qadınlar - SİYAHI]
-* [https://www.youtube.com/watch?v=LfbycuqpCv8 “Gəlin qaya”nın gəlini]
 [[ar:شفيقا أخوندوفا]][[az:Şəfiqə Axundova]][[en:Shafiga Akhundova]][[es:Shafiga Akhundova]][[fa:شفیقه آخوندوا]][[hy:Շաֆիղա Ախունդովա]][[ru:Ахундова, Шафига Гулам кызы]][[tr:Şefika Ahundova]][[uk:Шафіга Гулам кизи Ахундова]]