İsmayıl xan Xoyski

İsmayıl xan Xoyski
İsmayıl xan Xoyski
İsmayıl xanın arvadı olmuş Tuti ağanın Şəki Xan qəbiristanlığındakı qəbri, 2009-cu il.
Şəki xanı 3 sentyabr 1814 — 5 avqust 1819
Tacqoyma	22 may 1815
Sələfi	Cəfərqulu xan Xoyski
Xələfi	Şəki xanlığı ləğv olundu
Şəxsi məlumatlar
Doğum yeri	Xoy, İran
Vəfat tarixi	5 avqust 1819(1819-08-05)
Vəfat yeri	Nuxa (indiki Şəki)
Dəfn yeri	Kərbəla
Dini	islam, şiə
Atası	Cəfərqulu xan Xoyski
Anası	Şərəfnisə bəyim
Həyat yoldaşı	Tuti ağa Məhəmmədhəsən xan qızı
Uşaqları	Səkinə bəyim və Səadət bəyim

İsmayıl xan Xoyski (?–1819) — Şəki xanı. 1814 – 1819-cu illərdə hakimiyyətdə olmuşdur.

Haqqında məlumatlar

Çar Aleksandrın 22 may (Yuli təqvimi ilə: 10 may) 1815-ci il tarixli fərmanı ilə rəsmi şəkildə Şəki xanı kimi təsdiqlənmişdir. Lakin atası Cəfərqulu xandan fərqli olaraq, rus hakimiyyət dairələrinin ümidlərini doğrultmadı. Nəhayət, İsmayıl xan xəstələndi və bir həftəlik yataq vəziyyətindən sonra 5 avqust (Yuli təqvimi ilə: 24 iyul) 1819-cu il tarixdə öldü. Belə bir fürsət gözləyən ruslar isə onun oğul varisinin olmamasını bəhanə edərək Şəki xanlığının ləğv edildiyini və yerində Şəki əyalətinin yaradıldığını elan etdilər. Şamaxı xanı Mustafa xan o vaxt iddia etmişdir ki, İsmayıl xanı ruslar öldürüblər. Ruslar isə öz növbələrində onun, bacısı Sara bəyim tərəfindən zəhərlənməsindən şübhələndiklərini bildirirdilər.

Şəki xanlığının ləğv edilməsindən az sonra, ruslar İsmayıl xanın qohum-əqrəbasının bir qisminə illik təqaüd kəsdilər. Məsələn, “Kiçik ağa” ləqəbi ilə tanınan əmisi oğlu Kəlbəli bəyə əvvəl 1300, sonra isə 2300; Kəlbəli bəyin anası Səltənət bəyimə 1200 manat və s. Lakin bununla yanaşı, həm də onlara Nuxanı tərk etmək “məsləhət” görüldü.

İsmayıl xanın ölümündən bir müddət sonra əmisi oğlu Kəlbəli bəy rus hakimiyyət dairələrinə rəsmən müraciət edərək mərhumun nəşinin Kərbəlaya aparılması üçün təşkilati köməklik göstərilməsini xahiş etmişdir.

İsmayıl xanın arvadı Şəkinin yerli xanlarından olan Məhəmmədhəsən xanın qızı Tuti ağa idi. Tuti ağa isə İsmayıl xanın 2 qızının anası idi və bu qızlardan biri isə İsmayıl xanın ölümündən bir-neçə gün sonra dünyaya gəlmişdir.

Nəsil şəcərəsi

İsmayıl xan

Hacı Tuti ağa

İsgəndər xan Xoyski

Səadət bəyim

Zaman bəy Şeyxəlibəyov

Səkinə bəyim

Həsən xan Sultanov

Səltənət bəyim

Cahangir xan Xoyski

Səltənət bəyim

Əfşan xanım

Əmiraslan xan Xoyski

Sara bəyim

Sehran bəyim

Teymur xan

Cəfər ağa

Bilqeyis bəyim

Azad Xan-Xoyski (Cahangirli)

Ədəbiyyat

1. Исмаилов Э.Э.  Ханы Хойские. Материалы к родословной и биографиям (rus.) // Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri : jurnal / baş red. Eldar İsmayılov. — Bakı: Adiloğlu, 2003. — В. IV (tiraj: 400; 120 s.). — Səh. 35-59. — ISBN 9952-25-001-3.
2. Mirzazade P.Ch. Khoy, Iran : [arx. 16 Apr 2002 - 6 May 2021] : [ing.] // Almanach de Bruxelles. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.
3. Məmmədov A.S. Bir qəbir kitabəsinin izi ilə, yaxud F.X.Xoyskinin əsli-nəcabətinə dair faktlar : [arx. 13 Mar 2012 - 5 Mar 2016] // “Şəkinin səsi” qəzetinin saytı. — 2009. — 6 may. — Müraciət tarixi: 16.09.2021.

Xarici keçidlər

Aydın Məmmədov. Fətəli xan Xoyskinin əsli nəcabətinə dair faktlar